Dokazivanje izvanbračne zajednice je obično prethodno pitanje koje se javlja u određenom postupku, glede čega se može reći da u stvarnosti postoje različiti oblici neformalnog zajedničkog života muškarca i žene s većim ili manjim obilježjima bračne zajednice. Za razliku od braka koji se sklapa i prestaje na način propisan zakonom, izvanbračna zajednica zasniva se i raskida neformalno, slijedom čega regulacija njezinih pravnih učinaka u propisima nije ujednačena, a na sudovima je da u svakom pojedinom slučaju utvrde postojanje odnosno nepostojanje izvanbračne zajednice i to uglavnom vezano kao što je rečeno na početku uz postupak u kojem se to utvrđenje traži (npr. ostavinski, kazneni, imovinski, naknada štete)